امام حسين (ع) از نظر نَسَبى به خاندان شجاع بنى هاشم وابسته بود. جدّش پيامبر اكرم (ص) و پدرش على (ع) از شجاعترين افراد روى زمين بودند. چنانكه على (ع) در مرتبهاى از شجاعت قرار داشت كه فرمود:
اگر همه عرب براى جنگ با من پشت به پشت هم دهد، هرگز به آنها پشت نخواهم كرد و وحشت نمى كنم! «1»
مادرش فاطمه (س) دختر پيامبر (ص) بود كه براى دفاع از ولايت، آن خطبه غَرّاء را در مسجد نبوى ايراد فرمود و پذيراى تازيانه دشمنانش شد. چنانكه ابن سعد به نيروهاى خود گفت:
«انَّ نَفْسَ ابيه بَين جَنْبَيه»؛ روح على (ع) در پيكر حسين (ع) است، با او تن به تن نجنگيد. «2»
«عقّاد» مى گويد:
حسين شير بچّه على، در شجاعت روحى و بدنى آخرين و بالاترين درجه و رتبه را دارا بود. و در ميان شجاعان درجه اوّل، شجاعتش ضرب المثل بود. «3»
و اين خصيصه از عنايتهاى پيامبر (ص) به امام حسين (ع) بوده است؛ «ابن حجر» نقل مى كند: